π.Βασίλειος Αργυριάδης
Η Εκκλησία μας θυμάται σήμερα τους 318 πατέρες της πρώτης Οικουμενικής Συνόδου, γι’ αυτό και η σημερινή Κυριακή ονομάζεται Κυριακή των Αγίων Πατέρων. Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούσαμε συνδέεται κατά κάποιο τρόπο με αυτή τη γιορτή. Είναι ένα απόσπασμα από την αρχιερατική προσευχή του Ιησού, όπου ο Κύριος απευθύνεται στον Θεό-Πατέρα αποκαλύπτοντας τη μεταξύ τους σχέση και παρακαλώντας Τον για την ενότητα των χριστιανών. Κι οι πατέρες της πρώτης Οικουμενικής Συνόδου, στη Νίκαια της Βιθυνίας (το 325 μ.Χ.), θεολόγησαν ακριβώς για αυτή τη σχέση του Υιού με τον Πατέρα και σκιαγράφησαν το περίγραμμα της αληθείας, προκειμένου πάνω της να βασιστεί η ενότητα των πιστών. Θα άξιζε να προσέξουμε τρία σημεία από το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα. Η ενότητα της Εκκλησίας είναι το πρώτο.
«Τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου… ἵνα ὦσιν ἕν, καθὼς ἡμεῖς», προσεύχεται ο Κύριος. Και λίγο πιο πριν έχει πει, «ἐγὼ περὶ αὐτῶν ἐρωτῶ [ενν. τους μαθητές και τους μετέπειτα πιστούς]· οὐ περὶ τοῦ κόσμου ἐρωτῶ, ἀλλὰ περὶ ὧν δέδωκάς μοι». Κάνει διάκριση μεταξύ των χριστιανών και του κόσμου και παρακαλεί για τους χριστιανούς, όχι για τον κόσμο. Παρακαλεί για την ενότητα των χριστιανών. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; Γιατί τονίζει με έμφαση πως δεν παρακαλεί για τον κόσμο γενικά αλλά για τους χριστιανούς και την ενότητά τους; Θα το καταλάβουμε αυτό, αν θυμηθούμε και πάλι τη διήγηση της Γενέσεως.
Όταν ο Θεός δημιουργεί τον κόσμο, καλεί τον άνθρωπο να γίνει υπό μία έννοια συνδημιουργός μαζί του. Από πού φαίνεται αυτό; Από το γεγονός ότι όταν έπλασε τα ζώα της γης και τα πετεινά του ουρανού, τα οδήγησε όλα μπροστά στον Αδάμ ώστε αυτός να τα ονομάσει (Γεν. 2,19-20). Τι σημαίνει «δίνω όνομα» στη θεολογία της Βίβλου; Σημαίνει δίνω κατεύθυνση, δίνω σκοπό και περιεχόμενο στην ύπαρξη. Ο Θεός λοιπόν δημιουργεί τον κόσμο και ο άνθρωπος καλείται να γίνει συνδημιουργός του Θεού, δημιουργώντας για τον κόσμο κατεύθυνση και σκοπό, οδηγώντας τον δηλαδή ελεύθερα στην αγκαλιά του Θεού. Ο Χριστός με τη σάρκωση, τη σταύρωση και την ανάστασή Του ολοκληρώνει το έργο της θείας δημιουργίας. Και καλεί και πάλι τον άνθρωπο να γίνει συνδημιουργός σ’ αυτό το έργο. Καλεί τους χριστιανούς να γίνονται διαρκώς κομιστές των χαρμόσυνων νέων στον κόσμο και να κάνουν ό,τι κι Εκείνος: να ενώνουν τους ανθρώπους με τον Θεό, να παίρνουν τον κόσμο από το χέρι και να τον εναποθέτουν στα πόδια του Θεού-Πατέρα, που ο Χριστός φανέρωσε στο πρόσωπό Του. Και για να κάνουν οι χριστιανοί αυτό το έργο της συνδημιουργίας, θα πρέπει να διαθέτουν την προϋπόθεση του Δημιουργού, την προϋπόθεση της ενότητας — «ἵνα ὦσιν ἕν, καθὼς ἡμεῖς». Ο Θεός δημιουργεί τον κόσμο, επειδή η ενότητα της τριαδικής αγάπης δεν μπορεί παρά να ξεχειλίζει και να διαχέεται δημιουργώντας «κόσμο», δηλαδή ομορφιά, καλώντας τα πάντα να επανέρχονται και να εντάσσονται ελεύθερα και κατά χάρη σ’ αυτή την αγαπητική κοινωνία της Αγίας Τριάδας. Όπως η ενότητα της θείας αγάπης είναι δημιουργός του Αδάμ, έτσι και η Εκκλησία, με την ίδια ενότητα της αγάπης, καλείται να κουβαλήσει στις πλάτες της το σωτηριώδες έργο του Χριστού, που είναι ο νέος Αδάμ, η ολοκλήρωση και η τελείωση της θείας Δημιουργίας. Η ενότητα της αγάπης λοιπόν είναι προϋπόθεση του έργου του ευαγγελισμού. Γι’ αυτό και είναι τόσο σημαντική. Η Δημιουργία έχει κορυφωθεί με τον Χριστό, μα δεν έχει πάψει να επιτελείται και να επενεργείται˙ είναι η Εκκλησία ο φορέας της, είναι η Εκκλησία πλέον που έχει χρέος και ευθύνη να αναδεικνύει της δημιουργία του Θεού, ως «κόσμο», ως ομορφιά. Γι’ αυτό και ο Χριστός διαχωρίζει τους χριστιανούς από τους άλλους ανθρώπους: είναι οι χριστιανοί που θα συνεχίσουν το έργο Του και θα γίνουν συνεργάτες και συνδημιουργοί του Χριστού. Και γι’ αυτό παρακαλεί για την ενότητα των χριστιανών: με αυτή την ενότητα θα μπορέσουν να διακονούν εξακολουθητικά την αλλαγή του κόσμου, δίνοντάς του κατεύθυνση και δρόμο προς την πατρική αγάπη.
Το δεύτερο στοιχείο που αξίζει να κρατήσουμε από τη σημερινή ευαγγελική περικοπή έχει να κάνει με το όνομα του Θεού. «Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις», ακούσαμε τον Κύριο να λέει. Τι σημαίνει το όνομα του Θεού; Είπαμε πως το όνομα στη βιβλική θεολογία φανερώνει την κατεύθυνση του ανθρώπου, τον σκοπό της ύπαρξής του. Για τον Θεό όμως, τι μπορεί να σημαίνει; Αφού για την ύπαρξη του Θεού δεν γνωρίζουμε τίποτα άλλο πέρα από το «ἐγώ εἰμι ὁ ὤν» (Έξ. 3,14), πέρα δηλαδή από το ότι υπάρχει. Ποιο είναι το όνομα που ο Χριστός φανέρωσε στους ανθρώπους; Είναι η αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο και οι εντολές Του. «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον»(Ιωάν. 3,16). Αυτό είναι το όνομα του Θεού που ο Χριστός φανερώνει: είναι η αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο και οι εντολές του Θεού, γιατί οι εντολές είναι το περιεχόμενο της πίστης στον Χριστό, με αυτές είναι που «πᾶς ὁ πιστεύων οὐκ ἀπόληται». Γι’ αυτό και ο Ιησούς προσεύχεται, «τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου» — κάνε τους να καταλάβουν την αγάπη σου, να πιστέψουν στον Υιό σου, να τηρήσουν τις εντολές σου.
Και το τρίτο στοιχείο που αξίζει να κρατήσουμε από το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα, από την αρχιερατική προσευχή του Ιησού, είναι η δόξα του Θεού. «Δόξασόν με σύ, πάτερ, παρὰ σεαυτῷ τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοί» — «δόξασέ με κοντά σου με τη δόξα που είχα προτού να γίνει ο κόσμος». Η δόξα του Θεού είναι ίσως το μόνο πράγμα που μπορούμε να συλλάβουμε από τον Θεό. Η ύπαρξή Του είναι απροσπέλαστη, η φύση Του απρόσιτη. Η δόξα Του όμως είναι αυτό που η ύπαρξη του Θεού εκπέμπει, είναι η ακτινοβολία εκείνου που ο Θεός είναι. Είναι αυτό που υμνεί ο αγγελικός κόσμος και σαν απήχημα ακούγεται μυστικά σε κάθε γωνιά της Δημιουργίας. Και η δόξα του Θεού είναι προαιώνια. Υπήρχε πριν από τον κόσμο και θα υπάρχει μετά το τέλος των αιώνων. Σ’ αυτή τη δοξολόγηση του Θεού μας καλεί η Εκκλησία. Κι αυτή η δοξολόγηση είναι ο προορισμός μας στο τέλος των αιώνων, όταν πια καθετί ψεύτικο θα έχει καταπέσει σαν λέπι από το σώμα του κόσμου και θα ‘χει μείνει μόνο η αλήθεια του Θεού. Η δόξα του Θεού είναι αυτό που μας γνέφει από τα βάθη των Εσχάτων. Είναι αυτό που μας καλεί και δίνει όραμα στον αγώνα της ζωής μας.
Η ενότητα λοιπόν, το όνομα και η δόξα. Ας κρατήσουμε αυτά τα τρία στοιχεία από τη σημερινή ευαγγελική περικοπή. Η ενότητα της Εκκλησίας, που είναι η προϋπόθεση για τον ευαγγελισμό του κόσμου, σχετίζεται με αυτό που πρέπει να κάνει η Εκκλησία προς τα έξω. Το όνομα του Θεού, που είναι η αγάπη και οι εντολές Του, σχετίζεται με αυτό που πρέπει να κάνει κάθε χριστιανός προς τα μέσα — να παλέψει να τηρήσει τις εντολές και να κάνει δική του την αγάπη του Θεού. Και η δόξα είναι αυτό που περιβάλλει τον Θεό σαν άλως, σαν πύρινο στεφάνι, και που μας καλεί στην αιωνιότητα.
Ας είναι η αναγκαιότητα της ενότητας, αυτό που πρέπει να συμμεριστούμε και να επιδιώξουμε με όλο μας τον εαυτό. Ας είναι το όνομα του Θεού, αυτό που πρέπει να καταλάβουμε και να εφαρμόσουμε στην προσωπική μας ζωή. Κι ας είναι η δόξα Του, αυτό που θα ποθήσουμε και θα λαχταράμε για πάντα, μέχρι να μας αξιώσει ο Θεός να κλείσουμε τα μάτια μας σ’ αυτό τον κόσμο και να τα ανοίξουμε πάλι στην αιωνιότητα της αγάπης Του.
