Τὰ γράμματα ποὺ περιέχονται στὸν τόμο τοῦτο ἀνταλλάχτηκαν ἀπὸ τὶς τέσσερις μεγάλες στεριές, τὴν Εὐρώπη, τὴν Ἀσία, τὴν Ἀφρική, τὴν Ἀμερική. Οἱ ἀλληλογράφοι, κοσμογυρισμένοι γιοὶ καθηγητῶν Πανεπιστημίου καὶ Γαργαντοῦες τῆς ξένης λογοτεχνίας, θὰ μποροῦσαν νὰ παρασταίνουν τὸν Εὐρωπαῖο πειστικότερα ἀπὸ ἄλλους, ὁ ἀναγνώστης ὅμως θὰ παρατηρήσει πὼς ὁ «Φιλόπατρις» τοῦ Κάλβου μνημονεύεται τρεῖς φορὲς στὴν ἀλληλογραφία τους.
Περιττεύει νὰ σημειώσω ὅτι τὰ ταξίδια δὲν τοὺς ξιπάζουν τὸ παραμικρό. Ὅταν μιλοῦν γιὰ τοὺς ξένους τόπους, ἔγνοια τους πάντα –ὄχι ρομαντική– μένει ὁ δικός τους. Ἐδῶ καὶ ὄχι στὴ συστηματικὴ Λόντρα ἢ στὰ ἔνδοξα Παρίσια εἶναι ὁ ἀφαλὸς τῆς γῆς.
Ἐδῶ –ἀλλὰ τὰ σύκα σύκα καὶ ἡ σκάφη σκάφη. Ἂν ὁ Μακρυγιάννης, διατρέχοντας τὸν κίνδυνο νὰ θεωρηθεῖ ἀπὸ τοὺς συγκαιρινοὺς καὶ τοὺς κατοπινοὺς ἰδιοτελὴς καὶ γκρινιάρης, δὲν παύει νὰ βαρυγκομάει βλέποντας τί ἀγέρηδες φυσᾶνε στὸ παλαμιαῖο βασίλειο, ὁ Σεφέρης καὶ ὁ Λορεντζάτος μὲ κίνδυνο νὰ κατηγορηθοῦν γιὰ ὑπεροψία καὶ ἀνεπιείκεια, δὲν εἶναι λιγότερο πικροὶ γιὰ τὰ ἑλληνικὰ πράγματα, ὅπου συμπεριλαμβάνονται καὶ τὰ «λογοτεχνικά».
Κρίνω ἀναγκαῖο νὰ προσθέσω ὅσα λέει αὐτόπτης καὶ αὐτήκοος μάρτυρας, ἡ κ. Μαρὼ Σεφέρη: «Μὲ τὸν Λορεντζάτο ἐπίσης βλεπόταν τακτικὰ καὶ συζητοῦσαν, ἂν καὶ ὁ Λορεντζάτος ἐκ φύσεως δὲν μιλάει πολύ. Ἀλλὰ στοὺς περιπάτους τους, στὶς συναντήσεις τους αἰσθανόταν πολὺ εὐχάριστα μαζί του».
Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος
