Ο θεολόγος και παιδαγωγός της ερήμου
Ὁ Γέροντας Ἐφραίμ ἦταν ἕνας ἁπλοϊκός ἄνθρωπος τοῦ λαοῦ, ὅπως ὁ ἴδιος ἔλεγε συνήθως, ὁ ὁποῖος ὅμως μέ τήν ἡσυχαστική του παιδεία καί τή νοερά ἐργασία ἔφθασε σέ ὑψηλά πνευματικά ἐπίπεδα. Γέμισε ἡ ψυχοσωματική του ὁλότητα, τό «εἶναι» του, μέ τό πλήρωμα τῆς θεότητας πού κατοίκησε μέσα του καί ἔτσι κατόρθωσε ἀπ’ αὐτή τή ζωή νά γίνει μέτοχος τῆς ἄκτιστης δόξας τοῦ Θεοῦ. Ὁ πατήρ Ἐφραίμ ἀξιώθηκε νά ἔχει καθαρή νοερά θεωρία τοῦ Θεοῦ· «γνούς τόν Θεόν, μᾶλλον δέ γνωσθείς ὑπό τοῦ Θεοῦ» (Γαλ. 4, 9). Μέ τήν ὑπακοή, τήν ἄσκηση καί τήν ἡσυχία, μέ ἄφθονα δάκρυα, μέ καθαγνισμένες τίς αἰσθήσεις, μέ γαλήνιο νοῦ καί καθαρά τήν καρδία ἐλάμβανε Χάρη καί γνώσεως φωτισμό. Ὁ ὅσιος Γέροντας ἦταν προϊόν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶχε ἐπιτύχει μιά βαθιά προσωπική βιωματική συνάντηση μέ τόν Κύριο μέσα στή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶχε φθάσει ἔτσι σέ ὑψηλά ἐπίπεδα θεοείδειας.
Ζοῦσε κατ’ αὐτόν τόν τρόπο μέσα στόν κόσμο τῆς ἱερῆς ἡσυχίας μέ τό ὄνομα καί τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Εἶχε «καθαρή» προσευχή καί γιά τοῦτο ἦταν θεολόγος, σύμφωνα μέ τή διδακτική ρήση τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ: «Ἄν εἶσαι θεολόγος, προσεύχεσαι καθαρά. Ἄν προσεύχεσαι καθαρά, τότε εἶσαι θεολόγος».
Εἶχε ἐπίσης «ἀληθινή» προσευχή ὁ Γέροντας Ἐφραίμ. Εἶχε προσευχή τέτοια, τήν ὁποία θεωρεῖ ὡς προϋπόθεση τῆς πραγματικῆς Θεολογίας ὁ ὅσιος Νεῖλος ὁ Ἀσκητής: «Ἄν εἶσαι θεολόγος, θά προσευχηθεῖς ἀληθινά. Καί ἄν προσεύχεσαι ἀληθινά, εἶσαι πράγματι θεολόγος».